Herkes için erişilebilir kampüs çalışmalarında iyi uygulama örnekleri, çalışmalarda karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerilerinin tartışıldığı “Engelsiz Üniversiteler” bölge toplantısı 2 Aralık 2011 tarihinde Mersin Üniversitesi senato salonunda Rektör danışmanı Prof.Dr. Ülkü ÇÖMELEKOĞLU başkanlığında toplanmıştır. Mersin Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. K. Suha AYDIN’ın açış konuşmasından sonra toplantı Prof. Dr. Ülkü Çömelekoğlu’nun “Engelsiz Mersin Üniversitesi” çalışmaları başlıklı sunumuyla devam etmiştir. Sabah oturumu mimarlık fakültesi öğretim üyesi Yrd. Doç.Dr. Evrim Demir Mishchenko’nun “Bir iyi uygulama örneği-ACTUS Projesi” başlıklı sunumu ile tamamlanmıştır. Toplantının öğleden sonraki bölümü bölge üniversite temsilcilerinin tümünün aktif olarak katıldığı “Engelsiz Üniversite Çalışmaları kapsamında Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri” başlıklı çalıştay ile devam etmiştir. Küçük grup çalışmaları şeklinde yürütülen çalıştay sonunda grup temsilcileri belirledikleri sorunları ve çözüm önerilerini sunmuşlardır. Yapılan genel değerlendirmenin ardından “Engelsiz Mersin Üniversitesi Gezisi” gerçekleştirilmiştir. Gezi kapsamında Mersin Üniversitesi zihinsel engelli spor eğitim merkezi, fiziksel engelli mesleki eğitim ve destek merkezi, engelsiz yaşam birimi, kütüphane görme engelliler bölümü ziyaret edilmiş, fiziksel erişilebilirlik uygulamaları yerinde gösterilmiştir. Tüm üniversite temsilcilerinin katılımıyla yapılan çalıştay sonucunda saptanan sorunlar ve çözüm önerileri aşağıda listelenmiştir.
Engelsiz Üniversite çalışmaları kapsamında karşılaşılan sorunlar
- Birimlerin iş bölümüne yönelik ilgisiz kalması, sorunların çözülmesinde sorumluluk alınmaması.
- Üst yönetimin duyarsız olması.
Engelli bireylere yönelik çalışmaların gereksiz görülen, öncelik verilmeye işler kapsamında değerlendirilmesi.
Akademik desteğin birim personeline yeterli düzeyde verilmemesi
- Alanda eğitim almış personelin olmaması
Engelsiz yaşam birimlerinde çalışacak personelin hem gönüllük esasına hem de akademik yeterlik düzeyine göre işe alınmaması
- Engelsiz birim mekânlarının adına tahsis edilen bir yerde olmaması.
Rektörlük binası mı? *sağlık kültür ve spor daire başkanlığına mı? Net değil.
- Engelsiz birimlere ait iletişimde sıkıntılar.
- Engelsiz yaşam birimlerinin işlevlerinin net olarak tanımlanmamış olması (sorun mu çözer? Sorunu tespit mi eder? Bireye mi ulaşır?)
- Üniversitelerin özel gereksinimlere yönelmede en duyarlı kurumlar gibi görülmesi, ancak eğitim kurumlarında sorunların çözümüne yönelik net ve sürdürülebilir çalışmalar yapılmaması
- Engelsiz üniversite çalışmalarında özendirici ve sorumluluk almaya dayalı teşviklerin yetersiz olması.
- Akademik ve bilimsel çalışma sonuçlarının paylaşımının yeterli olmaması
- Teknolojik çalışmaların sürdürülebilir olmaması.
- Öğrencilerin kampus alanında ve kampus içerisinde erişebilirlikte sorun yaşaması
- Tüm üniversitelerde birimlerin “İsim Birlikteliği”nin olmaması.
- Birimin kendine ait bütçesinin olmaması.
- Ayrılan bütçenin yetersiz olması nedeniyle öğrencilerin ihtiyaç duyduğu malzemelerin temininde sorun yaşanması
- Birim temsilcilerinin konuya yeterli duyarlılığı göstermemesi
- Birimlerdeki (okullardaki) akademik engelli temsilcilerinin, bu görevle ilgili bir eğitim almış olmamaları.
- Yapılan fiziki düzenlemelerin (engelliler için yapılmış olanların) standartlara uygun olmaması (ör) rampaların %6’lık eğime uygun yapılmaması, göstermelik olmaları).
- Engellilerle ilgili sosyal-kültürel aktivitelerde sadece engelli öğrencilerin çağırılması onlarda “dışlanmışlık” duygusu yaratması
- Engelsiz öğrenci birim sorumlusuna konusunun dışında başka görevlerin yüklenmesi.
- Yetersizliği olan öğrencinin aile desteğinden yoksun olması.
- Bağımsız yaşam şartlarının sağlanmaması.
- Üniversitelerdeki akademik ve idari personelin, engellilerin sorunları konusunda farkındalığının yeterli düzeyde olmaması.
- Kamu kurum ve kuruluşlarının yöneticilerinin konu hakkındaki duyarlılığının oluşturulmaması.
- Üniversitelerde gerçekleştirilen sınavlarda engelli bireyler için yeterli düzenlemelerin yapılmaması.
Çözüm önerileri
- Engelsiz yaşam birimleri 11. maddeye bağlı sorunlar yaşandığından, koordinatörlük birimi şeklinde doğrudan rektörlük makamına bağlanmalıdır.
- Üniversite yönetiminde özel gereksinimi olan akademisyenlere öncelik verilmelidir.
- Birim çalışmalarının işlerliğinin artması için, yapılan çalışmalar periyodik toplantılarla ilgili üniversite rektörlerine (hesap verilebilirlik ilkesi) doğrultusunda sunulmalıdır.
- Engelsiz birim mekanlarının üniversitelerde belirli bir yerde olması sağlanmalıdır.
- Her engelsiz birim bünyesinde istihdam edilecek personel ortak standartlar doğrultusunda rehabilite edilmelidir.
- Engelsiz birimlerin sorunları tespit edilerek, bireylere ulaşılması konusunda çalışmalar yapıp çözümünde ise işbirliği esas alınmalıdır. Engelsiz birim çalışanlarına sorunların çözümünü denetleme yetkisinin genişletilmesi.
- Engelsiz birim koordinatörlerinin yetkileri arttırılmalıdır.
- Engellilere yönelik çalışma yapan, proje ve bilimsel çalışmalara teşvik sistemi uygulanmalıdır.
- Çalışmalar her ne kadar gönüllük sistemine dayalı olsa da, akran okuyucu, akran rehber, mentor uygulaması yapan öğrenciler ile idari ve akademik personele yönelik özendirici sistem uygulanmalıdır.
- Amaç sorumluluklardan uzaklaştırarak ayrıma dayalı uygulamalar değil, (dersten muaf gezi, etkinlik vs. katılmama gibi) sosyal ve akademik hayatın içinde var olduğunu hissettirecek uygulamalar yapılmalıdır
- Engelsiz üniversite çalışmalarında sürdürülebilir ve örnek çalışmalar yapan üniversitelere kadro ve ödeneklerde öncelik tanınmalıdır.
- Engelli öğrencilerin ulaşımını sağlamak için araç tahsisi sağlanmalıdır.
- Gönüllü öğrencilerin desteklerinden faydalanılması ve gönüllü öğrencilere bu hizmetleri karşılığında, diplomalarına ek belge verilmelidir.
- Engelli öğrencilerin niteliklerine göre “Sınav Yönergesi”nin hazırlanmalıdır. .
- Engelli öğrencilere yönelik spor kulüplerinin oluşturulmalı ve var olanlara üye olmaları teşvik edilmelidir.
- Rektörlük seçimlerinde engellilere yönelik projenin varlığı önemli bir kriter haline getirilmelidir.
- Tüm akademik engelli temsilcilerinin bu göreve başlarken bir eğitimden geçirilmeleri, belli aralıklarla toplantılara katılmaları sağlanmalıdır.
- Engellilerle ilgili fiziksel düzenlemeler yapılırken konunun uzmanlarına danışılmalı ve tüm standartlar dikkate alınmalıdır.
- Engellilere yönelik aktiviteler düzenlenirken engelsiz öğrencilerin de katılımı sağlanmalıdır.
- Konu ile ilgili farkındalığı arttırmak için konunun uzmanları ve alanda çalışmaları olan kişiler tarafından eğitimlerin düzenlenmelidir.
Bir sonraki toplantı kararı
Bir sonraki toplantının Şubat 2012’de Konya Selçuk Üniversitesi’nde yapılmasına karar verilmiştir.
Katılımcı Üniversiteler
Abdullah Gül Üniversitesi
Ahi Evran Üniversitesi
Aksaray Üniversitesi
Bozok Üniversitesi
Çankırı Karatekin Üniversitesi
Çukurova Üniversitesi
Erciyes Üniversitesi
Gaziosmanpaşa Üniversitesi
Kırıkkale Üniversitesi
Mersin Üniversitesi
Mustafa Kemal Üniversitesi
Nevşehir Üniversitesi
Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi
Selçuk Üniversitesi